Naturalny spray na komary

Olejki eteryczne na kleszcze, komary i meszki

Repelenty należą do grupy substancji biobójczych. Są to produkty odstraszające owady, środki chemiczne lub urządzenia mechaniczne np. lampy i sprzęt emitujący ultradźwięki.  Najczęstszymi środkami chemicznymi są substancje syntetyczne np. DEET(mugga, bros), ikarydyna(off!), IR 3535 oraz substancje pochodzenia naturalnego – olejki eteryczne.

Dlaczego nie używam DEET?

Nie chcę wpływać na niczyje decyzje, nie jestem specjalistą od substancji biobójczych. Postanowiłam odwołać się wyłącznie do DEET, ponieważ jest najpopularniejszą substancją wchodzącą w skład repelentów.

DEET to środek odstraszający stawonogi (min. komary i kleszcze), ma swój specyficzny zapach i zakłóca działanie receptorów węchowych owadów. Jednym słowem stajesz się niewidzialny dla owadów. Głównym problem stosowania tej substancji jest jej możliwe działanie neurotoksyczne. W 2012 roku opublikowano badanie potwierdzające jego negatywne działanie na układ nerwowy. Preparaty z DEET są w UE objęte specjalnymi  środkami ostrożności, na opakowaniu muszą zostać podane dokładne  informacje określające sposób użycia. Nie jest przeznaczony dla osób poniżej 2 roku życia, bezwzględnie zakazany do stosowania dla kobiet w ciąży i dzieci do 2 miesięcy.

Stronę i sklep prowadzę ze szczególnym uwzględnieniem substancji pochodzenia naturalnego i w tym przypadku nie będę odbiegać. Na pewno warto samemu zwrócić uwagę na wszystkie możliwe substancje pojawiające się w środkach odstraszających komary czy kleszcze i indywidualnie dokonać wyboru. Ja skupię się na olejkach i ich działaniu.

Olejki eteryczne działające odstraszająco.

Olejki eteryczne były tradycyjnie stosowane do odstraszania komarów np. przez plemiona w dżungli amazońskiej. Przykładem są olejki z rodzaju Palczatek m in. olejki palmarosa (Cymbopogon martini) czy trawy cytrynowej (Cymbopogon citratus). Działają również na odstraszanie muchy domowej i meszek, co zostało udowodnione w badaniach laboratoryjnych.

Olejek z eukaliptusa cytrynowego (Corymbia citridora) zawiera cis- i trans-pmentano-3,8-diol (PMD) który wykazuje silne działanie odstraszające komary, kleszcze oraz meszki. Stosowany w krajach zagrożonych malarią. Toksyczność PMD jest dużo niższa niż DEET, a ochroną przed kleszczami charakteryzuje się większą. To jedyna naturalna (1 z 5 w ogóle wymienionych) substancji polecanych do odstraszania komarów przez  the US Centers for Disease Control and Prevention.

Mieszanki olejków eterycznych stosowanych jako naturalne repelenty są częstym obiektem badań, kompozycja olejków z lawendy, geranium i eukaliptusa cytrynowego była skuteczna jako repelent na kleszcze. W innych badaniach udowodniono działanie odstraszające olejku ylang ylang (Cananga odorata) na komary oraz muchę domową. Olejek jest często używany w krajach, w których ugryzienie komara może być przyczyną zachorowania na dengę.

Inne badanie potwierdziło, że popularny olejek z eukaliptusa (E. globulus) wraz z olejkami z mięty pieprzowej, kubańskim oregano i bazylią azjatycką wykazywał dużo silniejsze działanie odstraszające na komary niż próba kontrolna z DEET. Sam olejek z eukaliptusa również wykazywał działanie odstraszające, jednak był to wiele krótszy czas ochrony od efektu wywołanego przez mieszankę olejków eterycznych.

Olejki eteryczne z bazylii również odstraszają niektóre gatunki komarów. Badania wskazują na możliwość działania olejku na kleszcze, tak jak to miejsce w przypadku olejków z wrotyczu i olejków cedrowych. Cedrol obecny w jałowcu wirginijskim wykazuje dzianie silnie toksyczne na kleszcze.

Repelenty naturalne – działanie

Olejki eteryczne są mieszankami wielu związków organicznych, przez co działają dużo silniej niż pojedyncze związki, które wchodzą w ich skład. Dodatkowo mieszanie różnych olejków zazwyczaj wykazuje działanie synergiczne, potęgując przy tym aktywność repelentu. Dlatego serdecznie zachęcam do tworzenia odstraszaczy z kilku olejków.

W przypadku komarów, olejki eteryczne zwykle działają w fazie pary, dzięki czemu olejki są skuteczne przez krótki okres czasu. Warto więc dodawać do repelentów składniki przedłużające utrzymywanie substancji aktywnych przez dłuższy czas. Można zastosować cięższe rozpuszczalniki np. tłuszcze roślinne zamiast alkoholu. Kolejnymi dodatkami utrwalającym działanie olejków są salicylany i wanilina. Repelenty złożone z naturalnych olejków zazwyczaj działają przez 2 – 6 godzin.

Przepis na spray – domowy odstraszać kleszczy, meszek i komarów

Przepis jest sprawdzony i nadal korzystam z tego preparatu. Zawiera składniki odstraszające szeroką gamę owadów, dodałam również styraks mający na celu utrwalenie zapachu. Mimo tego, że jestem zadowolona z efektów, to podaję Wam dużo teorii, żebyście łatwo mogli zamienić olejek, którego nie macie, korzystając z Rys. 1. Zachęcam również do udoskonalania mieszanki. 😉

Potrzebne składniki:

Przygotowanie repelentu jest proste. Najpierw mieszamy olejki eteryczne, a nastepnie dolewamy alkoholu, może być spirytus, ja korzystałam ze skażonego etylowego lub alkoholu izopropylowego, bo jest tańszy. Do sporządzenia naparu z wrotyczu bierzemy jak największą możliwą ilość ziela (kwitnących kwiatostanów), jaką jesteśmy w stanie zalać wrzącą wodą. Gdy napar przestygnie, odcedzamy go i dodajemy do mieszanki olejków z alkoholem. Przed użyciem należy wstrząsnąć.

Jeśli nie macie jak odmierzyć olejków to polecam wam przelicznik 1ml to 20kropli. Więc dla 2,5ml mamy 50 kropli, dla 1,5ml 30kropli itp. Dla pozostałych składników polecam zaopatrzyć się w zlewkę z miarką.

Sposób użycia:

Bezpośrednio przed wyjściem spryskujemy ubrania, można spryskać ciało, jednak należy pamiętać, że olejki zawierają związki silnie alergizujące. Przed pierwszym użyciem robimy próbę w zgięciu łokcia i odczekujemy 24 godziny, żeby się upewnić, że nic nas nie uczula. Preparat nie jest przeznaczony do ochrony dzieci i zwierząt.

Produkt jest wydajny, nikogo z mojej rodziny i znajomych nie uczulił. Jest skuteczny, jednak należy co jakiś czas powtórzyć aplikację, jeśli przebywamy w miejscu zwiększonego narażenia np. wieczorem nad jeziorem. Zauważyłam też, że olejek eteryczny z trawy cytrynowej może wabić osy i pszczoły.

Olejki eteryczne naprawdę mają moc!

Cieszę się, że zaczynamy wracać do roślin i nawet badacze zaczęli się nimi interesować, dzięki czemu potwierdzają ich skuteczne działanie, zaobserwowane przez człowieka tysiące lat temu.

Po więcej informacji dotyczących olejków eterycznych zapraszam Cię do zakładki artykuły. Znajdziesz tu m.in wpis o tym, czym kierować się przy zakupie olejków eterycznych.

PIŚMIENNICTWO:

Lalthazuali, Mathew, N. Mosquito repellent activity of volatile oils from selected aromatic plants. Parasitol Res 116, 821–825 (2017)

Pohlit AM, Lopes NP, Gama RA, Tadei WP, Neto VF. Patent literature on mosquito repellent inventions which contain plant essential oils–a review. Planta Med. 2011;77(6):598-617

Mi Young Lee, Essential Oils as Repellents against Arthropods, Biomed Res Int. 2018

Azhari H. Nour, Salah A. Elhussein, Nour A. Osman and Abduelrahman H. Nour, Repellent Activities of the Essential Oils of Four Sudanese Accessions of Basil (Ocimum basilicum L.) Against Anopheles Mosquito, Journal of Applied Sciences, 2009 Vol.9 No.14 pp.2645-2648

Traditional Uses, Phytochemistry, and Bioactivities of Cananga odorata (Ylang-Ylang), Evidence-based Complementary and Alternative Medicine 2015(4):896314

Thomas G T Jaenson, Samira Garboui, Katinka Palsson,Repellency of Oils of Lemon Eucalyptus, Geranium, and Lavender and the Mosquito Repellent MyggA Natural to Ixodes Ricinus (Acari: Ixodidae) in the Laboratory and Field, J Med Entomol, 2006 Jul;43(4):731-6.

F. J. Eller, R. K. Vander Meer, R. W. Behle, L. B. Flor-Weiler, Debra E. Palmquist, Bioactivity of Cedarwood Oil and Cedrol Against Arthropod Pests, Environmental Entomology, Volume 43, Issue 3, 1 June 2014, Pages 762–766

Nerio L. S., Olivero-Verbel J., Stashenko E., Repellent activity of essential oils: A review, Bioresource Technology, Volume 101, Issue 1, 2010, Pages 372-378